علمای شیعه

آیت الله العظمی سید محمد مهدی شهرستانی

تولد: 1130قمحل تولد: اصفهان

وفات: 1216مزار: جوار حرم ملکوتی امام حسین علیه‌السلام ‌ ‌

عمر: 86 سال

اساتید: حضرات اعلام وحیدبهبهانى، شیخ یوسف بحرانى، شیخ محمدمهدی فتونی و... .

شاگردان: بزرگانی چون ملااحمد نراقى، سیدمحمدحسن زنوزى، سیدعبداللّه شبّر، آقا احمد بهبهانى، میرعبداللطیف شوشتری و ... .

آثار: مصابیح در فقه، حاشیه بر مفاتیح الفقه، شرح کتاب مدارک و ... .

تولد:

سید محمد مهدى شهرستانى عالمى نامدار و از بزرگان علماى امامیه در اواخر قرن دوازدهم و اوایل قرن سیزدهم هجرى بود. در حدود سال 1130هـ.ق در اصفهان دیده به جهان گشود. وى از سادات شهرستان جى قدیم(در حومه ى اصفهان) و ساکن اصفهان بود و نسبش به امام کاظم مى رسد.⁽¹⁾ اجداد او که از بزرگان بودند، وزارت دولت صفویه را در برهه اى از زمان بر عهده داشتند.

اولین نفر صدرالدین اسماعیل میر شریف شهرستانى بود که مستوفى الممالک (وزیر دارایى) شد. وى املاک و دارایى زیادى را در سال 931هـ.ق در راه خیر وقف کرد. بعد از وى این سمت به فرزندان وى ازجمله امیر ابوالفتوح، جد اعلاى میرزا محمد مهدى، رسید. او در زمان شاه طهماسب اول ناظر عمارات شریفه (حرم معصومین و امام زاده ها) هم بود.میرزا محمد، فرزند امیر ابوالفتوح هم سیدى فاضل، فقیه و صاحب فتوا بود و فتاوایش در میان فقهاى عصر اعتبار خاصى داشت ولى هیچ گاه مناصب و مشاغل دولتى را نپذیرفت.

امیر جلال الدین حسن، فرزند میرزا محمد، سومین صدر اعظم از هفت صدر اعظمى بود که شاه عباس در دوران پادشاهى خود داشت. او در سال 1015 یا 1016هـ .ق. وفات نمود. میرزا روح الله پدر بزرگ میرزا مهدى هم از علماى عهد شاه حسین صفوى بود.

(لازم به ذکر است که سید محمد حسین (اول)حسینی مرعشی شهرستانی داماد سید مهدی موسوی شهرستانی می باشد.)

تحصیل:

میرزا مهدی در زمان حمله افغان‌ها به اصفهان که کمتر از 10 سال داشت، به همراه پدرش به عراق مهاجرت کرد و در حوزه علمیه کربلا به تحصیل علوم دینی پرداخت. سپس جهت کسب فیض به حوزه درسی شیخ یوسف بحرانى رفت، اما با آمدن وحیدبهبهانی به کربلا، به محضر آن استاد کل راه یافت و تحصیلات خود را نزد ایشان و جناب محمدمهدی فتونی تکمیل کرد و در فقه و اصول، حدیث و تفسیر و ... به مدارج بالایی رسید و از زعما و مراجع تقلید گردید. ‌ ‌

در کلام بزرگان:

ایشان از متقدمین و اعاظم تلامذه وحیدبهبهانی به‌شمار می‌رفت و در اجازه‌ای که آن استاد بزرگ برای میرزا مهدی شهرستانی صادر کرده، مراتب علم، فضل و جلالت و کمال ایشان را این‌گونه ستوده است: ... از من طلب اجازه نمود سید سند، ماجد امجد، موفق مؤید مسدد، فاضل عالم، باذل کامل، محقق مدقق، پاک سرشت پاک‌زاد، متبحر دانا صاحب حسب فائق عالی و نسب رفیع متعالی و ذهن سلیم و طبع مستقیم و فهم پسندیده و فطانت تام و حذاقت کامل و اخلاق حسنه و کمالات زائده متکامله، مستجمع علوم عقلی و نقلى، عالم ربانی و فرزند روحانیم میرزا محمدمهدى، ملقب به شهرستانی وفقه‌اللّه لمراضیه، تا از من روایت کند همه تصانیف معروف و علومی را که روایت کرده‌ام از مشایخ اماجد و افاضل عظام .... ‌ ‌

هم‌چنین مؤلف تحفة العالم در ستایش مرحوم شهرستانی چنین نوشته است: سید عالی‌شأن میرزا محمدمهدی شهرستانى سلمه‌اللّه از اعاظم و افاضل نامدار و علامه جلیل‌القدر است. در تهذیب اخلاق و تکمیل نفس ناقص، آن قدر کوشیده است که مزیدی بر آن متصور نیست. این بزرگ مرد دانش و دین، سرسلسله خاندان شهرستانی در ایران است و تمام افراد این خاندان به نام پرافتخار آن علامه نامى، مفتخرند. ‌ ‌

نماز خواندن آیت الله سید مهدی شهرستانی بر پیکر سید بحرالعلوم:

وی از دوستان نزدیک و صاحب اسرار همنام خود، علامه سیدمحمد مهدی بحرالعلوم بود که بزرگان علمای نجف او را برخود مقدم داشتند تا بر جنازه بحرالعلوم نماز بگزارد. از ملا زین‌العابدین سلماسی که از مشاهیر شاگردان سیدبحرالعلوم و از نزدیکان ایشان بود، نقل شده که گفت: من پیش از وفات بحرالعلوم نزدیک او بودم. آن جناب فرمودند: دوست دارم که شیخ حسین نجف، بر من نماز بگزارد، ولی کسی جز آقا میرزا محمد مهدی شهرستانی بر من نماز نخواهد خواند من از این خبر تعجب کردم زیرا میرزا محمد مهدی در کربلا بود و در نجف اشرف نبود. علامه بحرالعلوم بعد از اظهار این موضوع به اندک زمانی وفات کرد. وقتی مشغول غسل و کفن او شدند اصلا از میرزا محمدمهدی شهرستانى خبری نبود، جنازه را که در صحن مولای متقیان نهادند تا بر او نماز گزارند، تمام فقها و مجتهدین بزرگ مانند شیخ جعفر کاشف الغطاء، شیخ حسین نجف و غیره حضور داشتند، ناگاه از در شرقی صحن مطهر، آقامیرزا محمدمهدی شهرستانی در لباس سفر و با حالتی که حاکی از خستگی راه بود سر رسید، همه علما او را برخود مقدم داشتند و از وی خواستند که بر جنازه نماز گزارد و او نیز همان طور که علامه بحرالعلوم خبر داده بود، بر پیکر ایشان نماز خواند. ‌ ‌

ویژگی‌های اخلاقى:

این فقیه وارسته، از سجایای اخلاقی والایی برخوردار بود و بیشتر ارباب تراجم به حسن خلق و اخلاق کریمانه او تصریح کرده‌اند. سخاوت و اهتمام ویژه ایشان در برآوردن حوائج مؤمنین زبانزد بود. او صاحب کرامات بود و از جمله کراماتی که در مورد ایشان نقل شده، این است که: دوبار هنگام ورود به حرم مطهر حضرت اباعبداللّه علیه‌السلام درب معروف به باب السدر، به روی وی باز شد. ‌و کرامت دیگر اینکه سید بحرالعلوم قبل از فوتشان می فرمایند که سید مهدی شهرستانی بر جنازه ی من نماز می خواند با اینکه سید بحرالعلوم در نجف وسید مهدی شهرستانی در کربلا بودند و بعد از تشییع  مردم حیرت زده می بینند سید مهدی شهرستانی از در صحن وارد حرم شدند.‌

خدمات اجتماعى:

علامه شهرستانی علاوه بر خدمات علمی و تربیت شاگردان بزرگ و صاحب نام، خدمات عمرانی ارزشمند و مفیدی نیز چون: توسعه و تعمیر مسجد جامع، ساخت مسجد جامع کبیر در کربلا و توسعه حرم مطهر حضرت امام حسین علیه‌السلام، هم‌چنین انتقال آب به نجف اشرف و خدمات دیگری را از خود به یادگار گذشت. از این دانشور وارسته، دو فرزند پسر نیز به یادگار ماند که هر دو از لحاظ دانش و فضل از دانشمندان بزرگ عصر خود به شمار می‌رفتند. ‌ ‌

مبارزه با صوفیه:

از اقدامات شجاعانه این فقیه بزرگوار، محکوم کردن طریقه خلاف شرع صوفیه است. ایشان در پاسخ به تقاضای آقا محمدعلی بهبهانی در مورد رفتار صوفیه چنین نوشت: مخالفت رفتار و طریقه ناهنجار این اشقیاء با طریق شرع انوار و ملت مطهر حضرت سیدالبشر علیه و علی اولاده آلاف التحیة و السلام، در نهایت وضوح و شهور کالنور علی النور و بر کافه خلایق ظاهر و واضح می‌باشد...

رحلت: ‌ ‌

سرانجام این عالم گرانقدر، پس از یک عمر تلاش علمی و خدمت به اسلام و مسلمین، در روز دوازدهم صفر 1216 قمری دارفانی را وداع گفت و به سرای باقی پرکشید. پیکر پاکش پس از تشییع، در مقبره خاندان خود واقع در رواق پشت قبور شهدای کربلا به خاک سپرده شد.

روح بلندش با محمدوآل محمد صلوات‌اللّه علیهم محشور باد